Op ontdekkingstocht in Peru, land van zee en bergen

Lima, mistige hoofdstad badend in de ‘garúa’

11 miljoen inwoners telt deze Zuid-Amerikaanse grootstad, uitgespreid over tientallen kilometers en met een nauwelijks te onderscheiden centrum. Je zou kunnen denken dat de aan de kust van de Stille Oceaan gelegen stad ‘Californisch’ is, maar dat is ze allerminst. De oceaan is van nature vijandig en stort zijn venijn uit over de asgrauwe stranden. De lucht, vaak gehuld in een nevel van zeewater, hult de stad in een fijne motregen, hier bekend als de ‘garúa’. De Peruviaanse schrijver Mario Vargas Llosa beschreef deze bijzondere sfeer perfect in zijn vele romans.

Betekent dit alles dat je Lima moet vermijden? Natuurlijk niet! De donkere, melancholische sfeer heeft zijn eigen charme, en zoals elke zichzelf respecterende grote stad verbergt ook deze hoofdstad een aantal interessante plekken. Barranco bijvoorbeeld. Dit minuscule deel van de stad helt af naar de oceaan en heeft alles van een hippe wijk. Kleurrijke huizen met terrassen die omgetoverd zijn tot cafés en restaurants, muurschilderingen op straat, trendy boetiekjes, kunstgalerijen… Er hangt een opwekkende ‘bohémien-chic’-sfeer in deze wijk vol pleinen en steegjes. Ook Miraflorés is zeker een bezoek waard. Deze wijk is een toeristisch en commercieel gebied bij uitstek en bruist rond de autovrije Reserva malecón (de zeedijk), die ‘s avonds laat tot leven komt. Er zijn twee zeer hippe winkelcentra (Inka Market, Larcomar), een groen park (Kennedy) en een aantal prachtige ‘quintas’ (woningen) uit de jaren 1930.

Het historische centrum moet je gezien hebben. Rond de Plaza de Armas en het Santo Domingo-klooster vind je een mix van koloniale restanten en gedurfde stedenbouw. De kathedraal, het regeringspaleis, het aartsbisschoppelijk paleis en het San Francisco-klooster zijn de meest kenmerkende gebouwen. Op het vlak van artistiek erfgoed is het Larco-museum niet te missen. Het is gehuisvest in een charmante voormalige haciënda en herbergt 50.000 stukken aardewerk uit de Moche- en Chimú-tijdperken, twee pre-Incabeschavingen in het noorden van Peru. Het hoogtepunt van de collectie is een kamer met erotische huacos (figuurtjes)…

Lima, de San Juan-kathedraal

De Noordkust aan de Stille Oceaan, een aandenken aan de pre-Inca’s

Ken je de sites van Chan Chan, El Brujo, Sipan en Tucumé? Tenzij je een specialist bent op het vlak van pre-Columbiaanse volkeren, is dat weinig waarschijnlijk! En toch legden ze de basis van de geschiedenis van Peru, en dienden ze als inspiratiebron voor de Inca’s.

Om in hun voetsporen te treden, met een geschiedenis die teruggaat tot 2000 voor Christus, trek je naar de noordkust, tussen Trujillo en Ecuador. In dit armere deel van Peru vind je in de regio’s La Libertad en Lambayeque een handvol belangrijke sites, gelegen in een vlak, monotoon agrarisch landschap. Vanaf het begin van onze jaartelling tot de komst van de Inca’s in de 13de eeuw volgden drie beschavingen elkaar op, met de nodige overlappingen: de Moche, de Lambayeque en de Chimú.

Vlakbij Trujillo liggen de tempels van de zon en de maan. De Tempel van de maan, een bastion van de Moche, het dominante volk tijdens de eerste zes eeuwen, is gemaakt van adobe-bakstenen en bevat kleurrijke decoraties en symbolen van deze beschaving: soldaten met wapens, priesters, vissers, draken, slangen… Binnenin de 24 meter hoge piramide vind je graven en altaren. Ook de site van El Brujo, ten noorden van Trujillo, dateert uit de Moche-periode. Op Caõ Viejo, één van de drie tempels, zijn ook menselijke motieven te zien. De pre-Inca’s vestigden zich in valleien aan de oceaan en leefden van de visvangst en de landbouw. In de haven van Huanchaco worden nog steeds dezelfde rieten boten gebruikt als vroeger, de caballitos de totora.

In de buurt van Chiclayo vind je een begeerde plek: Huaca Rajada. In 1987 werden daar het graf en de kist ontdekt van de Meester van Sipán, een hoogwaardigheidsbekleder van de Moche. De begraafplaats, die juwelen en sieraden van een ongekende rijkdom bevatte, biedt een inzicht in hun gewoonten en gebruiken. De collectie is te zien in het Museum van de Koninklijke Graven van Sipán. ‘Pre-Columbiaans’, dat is ook de Chimú-beschaving. Dat zou de laatste ter wereld geweest zijn die piramides bouwde. De beige heuvels die door erosie zijn uitgehold, kan je zien in Tucumé. Een laatste bezienswaardigheid is Chan Chan, de voormalige hoofdstad van de Chimú. Deze muren in de woestijn, die een uitgestrekte binnenplaats beschermen, zijn ontzagwekkend. De Inca’s putten inspiratie uit deze kennis om hun beschaving, de laatste voor de komst van de conquistadores, te laten schitteren.

De tombe van de Meester van Sipan

Cuzco, oude hoofdstad uit Inca- en koloniale tijden

Op 3.400 meter hoogte sta je als aan de grond genageld wanneer je aankomt in Cuzco. De bakstenen huizen nemen de hellingen van de Peruviaanse siërra volledig in, alsof ze de toppen willen veroveren. Niet alleen de hoogte beneemt je de adem, dat doet ook de aanblik van deze ‘rode’ stad die uitgespreid ligt in de bergen, onder een azuurblauwe hemel. Het is dan wel de voormalige hoofdstad van het Incarijk, de stad staat ook symbool van het koloniale Amerika, en dus zijn hier nauwelijks nog Incasporen te vinden.

Uitzicht over Cuzco

Kloosters en kerken hebben de plaats ingenomen van de tempels… maar de overblijfselen zijn er bij nader inzien nog steeds. De Spanjaarden pootten verschillende gebouwen neer op de fundamenten van Inca-muren. Het Aartsbisschoppelijk Paleis rust bijvoorbeeld op de grote blokken van het koninklijk paleis van de 8ste Inca-keizer. Ook andere gebouwen zijn op deze manier gebouwd. De gigantische ruïnes van het fort van Sacsayhuamán domineren de stad nog steeds.

Op het immense Plaza de Armas herinnert nu alleen nog het standbeeld van Pachacutec ons aan de Inca-geschiedenis. Rond deze agora vol toeristen liggen twee juweeltjes van Spaanse architectuur: de Compañia-kerk en de kathedraal. De eerste, het werk van de Jezuïeten, was bedoeld om te concurreren met de tweede. De barokke gevel doet het niet meteen vermoeden, maar de schoonheid van de kathedraal is ongeëvenaard. In het gebouw met een unieke mix van barokke, Moorse en Platereske stijlen zijn meer dan 650 kunstwerken ondergebracht, samen met bladgoudversieringen, een altaar bedekt met ‘eeuwig zilver’, een Christus en zijn kroon in massief goud en, het absolute pronkstuk, een baldakijn gemaakt van 102 kg zilver.

We nemen ook met plezier een duik in de drukte van Cuzco, een populaire en kunstzinnige stad. Rond de overdekte markt van San Pedro duiken typische Peruviaanse taferelen op, met verkoopsters die tussen de groenten zitten, compleet met vilten hoeden op hun hoofd. De wijk San Blas is zeker een bezoek waard. Langs de hellende straten en stenen trappen vind je in de gerestaureerde witte huizen boetiekhotels en cafés. Maar het is moeilijk om te ontsnappen aan de religieuze invloed van Cuzco! In deze ‘Mariano’-stad (de cultus van de Maagd Maria) worden alle heiligen gevierd. Je ontkomt zelden aan een katholiek feest, dat wordt gevierd in een vrolijke sfeer met vuurwerk, danseressen en muzikanten.

Machu Picchu via bergpaden…

Tussen Cuzco en Machu Picchu liggen de dorpen van het Andesplateau, de imposante bergen, de mensen in hun kleurrijke klederdracht… Zij vormen de charme van de ‘Heilige Vallei’, gelegen op 2.000 tot 3.500 meter hoogte. En dan is er natuurlijk ook nog de beroemde Inca-site, een wonder van pre-Columbiaanse architectuur dat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staat.

De meeste bezoekers gaan met de bus via een kronkelige weg naar Machu Picchu vanuit de stad Aguas Calientes. Om deze populaire maar ‘volgzame’ optie te vermijden, raden we aan dat zij die dat kunnen opbrengen zich te voet naar de site verplaatsen. De vierdaagse tocht is relatief vermoeiend. Een eendaagse wandeling is een optie voor fitte en geoefende wandelaars. Beide treks bieden je als beloning dat je hoog bovenop de site aankomt, aan het einde van een inspannende tocht die het plezier van de ontdekking eens zo hard versterkt.

Een buitengewone treinreis vanuit het dorp Ollantaytambo, in een comfortabele van Perurail met panoramische ramen, brengt je naar een bijna verlaten perron aan de voet van de groene en vochtige Urubamba-vallei. Hier, op een plek die Chachabamba heet, begint de laatste etappe van de Inca Trail, een 6 uur durende wandeling over een moeilijk begaanbaar pad dat in de hellingen is uitgehouwen. Er is tijd genoeg om de rivier over te steken via een hangbrug en dan begint de beklimming, die al snel prachtige panoramische uitzichten over de vallei oplevert. De route kan zwaar zijn. Niet zozeer vanwege de grote hoogte en de niveauverschillen, maar wel vanwege het parcours, dat ontelbare stukken met Inca-traptreden bevat, die oneffen en slecht uitgehouwen zijn.

Na een lange zweterige tocht met de nodige pauzes en picknickstops leidt een doorgang aan de voet van een waterval naar de archeologische vindplaats van Wiñaywayna, een eerste voorsmaakje van de Incacultuur. Dit wordt gevolgd door de aankomst bij de Porta do Sol, de laatste bergpas op de route. Een hoogtepunt! In de verte, beneden, tonen de ruïnes van Machu Picchu deze enorme stad op een vlak plateau aan de voet van een amfitheater van smaragdgroene bergen. Neem de tijd om de architectonische kracht van deze heilige stad, gebouwd in de 15e eeuw door de Inca-beschaving, in je op te nemen. Een gemakkelijke afdaling leidt vervolgens naar de site. Het bezoek zal je trakteren op een mix van bewondering en nostalgie. De Inca-beschaving werd brutaal afgebroken door de komst van de Spanjaarden. Epidemieën en de vlucht van de Inca-bevolking maakten definitief een einde aan deze beschaving.