Oostenrijk, de inventieve tradities van het Bregenzerwald

Een berg als een “postkaart”

Deze streek in Vorarlberg, de meest westelijke regio van het land, hoeft in niets onder te doen voor zijn buren, Tirol of het Salzburgerland. Je vindt er dezelfde hartelijke verwelkoming van toeristische professionals, dezelfde kwaliteitsvolle dienstverlening voor accommodaties en restaurants, dezelfde landschappen met groene bergen … en zoveel typische dorpjes, allemaal mooier dan de andere. Waar zit dan het verschil? Misschien in nog meer zorg voor elk detail, met “perfecte” huizen en berghellingen die als tuinen verzorgd worden…

Honingkleurige gevels

Hier vind je prachtige dorpjes… Traditioneel zijn de huizen altijd bedekt geweest met houten dakpannen. Deze bedekking gemaakt van lokale dennen geeft ze een uniek cachet. En denk niet dat deze kleine vierkante of afgeronde dakpannen (die laatste zijn de mooiste en duurste, maar veel gezinnen “zien niet op een euro” en kiezen gewoon voor de mooiste) gemaakt zijn van banaal houtafval dat ergens werd gevonden. De snijrichting, de dikte, de plaatsing… alles is zorgvuldig bekeken, zodat ze de gevels zo lang mogelijk beschermen en het vocht weerstaan. Na verloop van tijd nemen ze een donkere patina aan, die verlicht door de zon de huizen een prachtige honingkleur geeft. In Au, Schoppernau, Schwarzenberg, Bezau, Egg… en in alle dorpen van het Bregenzerwald die tegen de achtergrond van de groene bergen zijn ingeplant, verveelt deze architectuur nooit. Traditionele woningen tonen hier de trots van hun eigenaars. En hun weelde, soms met wel zeven ramen naast elkaar op het gelijkvloers. Als we eraan toevoegen dat deze dorpen worden doorkruist door zilveren beekjes en sprankelende fonteinen, is het plezier om er doorheen te kuieren compleet.

Zomers in sprankelend groen

Het is ook zeer aangenaam om hier over de bergwegen te rijden. Je beklimt hellingen die een prachtig 180° panorama over de valleien brengen. Hier zie je geen braakliggende terreinen of slecht onderhouden percelen. Het credo van de bewoners is het behoud van de schapenhouderij en de berglandschappen. Het Bregenzerwald voert hier het Oostenrijkse OPÜL-programma uit. Het bevordert duurzame landbouw- en milieuprojecten, met in ruil daarvoor een financiering door de Europese Unie van de boeren die zich inzetten voor het behoud van de hooilanden, het beoefenen van extensieve veeteelt en het behoud van biodiversiteit. Het resultaat: een postkaartdecor, met grasland in de valleien en op de hogere flanken en ‘s zomers van een sprankelend groen decor. De beloning voor de boeren? Een betere productie die meer opbrengt. En voor de consument: een buitengewone alpenkaas met een keurmerk, de beroemde Bergkäse van rauwe melk.

Veengebieden en eetbare planten

Een bezoek aan het Bregenzerwald leidt ook tot de ontdekking van meer verrassende landschappen. Zoals deze veenmoerassen (moor area) in Schwarzenberg-Bödele, de Fohramoos, een klein natuurparadijs waar je kennismaakt met eetbare planten door een natuurgids, Katharina Moosbrugger (naturerfahren.at). Deze jonge vrouw kent alles van de mossen en de kleine bloempjes die de bodem van dit kreupelhout en de sponsachtige weidelanden bedekken.

Bregenzerwald een vooruitstrevende regio

Het Bregenzerwald is zelden in zijn verleden blijven hangen. Hier flankeert een typisch traditioneel huis vaak een andere hedendaagse woning met een modern design. Het is ook bedekt met esthetische houten dakpannen, maar het zal ook vaak uitgerust zijn met zonnepanelen. En soms is het zelfs van warm water voorzien door een biomassacentrale.

Dit is het geval in Au, een modeldorp in dit gebied. Dit is wat Walter Lingg, de eigenaar van het emblematische Hotel Krone, ons uitlegt, een etablissement dat bekend staat voor het verwelkomen van een grote Franstalige klantenkring omdat de baas er Frans spreekt. In deze gemeente van 1.500 inwoners gedomineerd door de Kanisfluh (2.044 m), werd in 2010 een biomassacentrale in gebruik genomen. Het hout is afkomstig uit de lokale bossen en wordt beheerd door een gemeenschappelijke coöperatie. Op deze manier wordt de bron intelligent beheerd. “Naast de weinige privéfaciliteiten die ook hout gebruiken, wordt ongeveer 90% van het dorp verwarmd met hernieuwbare energie”, vertelt Walter Lingg.

Werkaumhaus , het ambachtelijk laboratorium

Dit dorp waar nog 75 boeren werken (veeteelt, voor melk en kaas) was al in de 17e eeuw bekend. De ambachtslieden, specialisten in barokke architectuur, exporteerden hun kennis naar Frankrijk (Elzas). Dit is een andere kracht van het Bregenzerwald: in plaats van ter plekke te blijven trappelen, wordt de ambachtelijke traditie voortdurend vernieuwd, dankzij de bijdrage van technologieën. Eén plek belichaamt perfect deze fusie tussen het oude en het moderne: het Werkaumhaus in Andelbusch. Dit artisanale laboratorium en platform staat voor iedereen open (tentoonstelling van creaties, café-snack, boekhandel …) en is gehuisvest in een designgebouw. Het brengt bijna honderd ambachtslieden van Bregenzerwald, timmerlieden, metselaars, kaasmakers, bierbrouwers, textielspecialisten samen… Als erfgenamen van oude ambachten delen ze hun kennis en worden in contact gebracht met internationale ontwerpers die geïnteresseerd zijn in hun ervaring. Dit stimuleert de creativiteit. “Er is hier een zeker gemeenschappelijk gevoel van kwaliteit. Vakmensen richten zich niet enkel op hun eigen bedrijf, omdat samenwerking zeer effectief is”, zegt Belinda Rukschcio, directeur van het Werkaumhaus.

Cosmetica Susanne Kaufmann

Zowat overal in de regio vind je landelijke kmo’s die zijn geïnstalleerd in duurzame gebouwen: specialisten in houtarchitectuur, biomaterialen, innovatieve constructie … Hun expertise is niet alleen in trek in Oostenrijk, maar ook in het buitenland. Net als in sommige Duitse streken waar veel kleine en middelgrote ondernemingen op het platteland gevestigd zijn, zit ook het Bregenzerwald vol met kleine, succesvolle bedrijven die bijdragen aan de economische dynamiek… in een omgeving die nochtans zeer agrarisch is. Een laatste voorbeeld getuigt van de link tussen lokale traditie en performance: de cosmetische producten van Susanne Kaufmann. Op basis van Oostenrijkse bergplanten heeft dit succesvolle bedrijf, dat opgericht werd in het dorp Bezau (waar het trendy familiehotel The Post is gevestigd), met succes geïnvesteerd in de markt voor “biologische” en premium verzorgingsproducten voor Europa en daarbuiten.