Azerbeidzjan: de parel van de Kaukasus

Weinig mensen in het Westen kunnen Azerbeidzjan thuisbrengen op een kaart. Het land, dat ingeklemd ligt tussen grootmachten met uitbreidingsdrang, is een oase van stabiliteit in de regio sinds het onafhankelijk werd na het uiteenvallen van de USSR in 1991. En hoewel het geen rechtstreekse toegang heeft tot een open zee, heeft het wel een 713 km lange kustlijn aan de Kaspische Zee.

Kruispunt van beschavingen

Azerbeidzjan is gezegend met een unieke geografische ligging, op een kruispunt waar Europa en Azië elkaar ontmoeten. Het land was dan ook een belangrijke stop op de Zijderoute en is altijd van commercieel en strategisch belang geweest, tot afgunst van zijn buren. Meer dan 2000 jaar lang werd het land regelmatig binnengevallen en bezet door veroveraars, van Alexander de Grote tot Rusland, zonder echter zijn culturele waarden en identiteit te verliezen. Het land werd geseculariseerd tijdens het Sovjet-tijdperk en blijft erg gehecht aan het principe van secularisme. Bijzonder voor een land met een moslimmeerderheid, dat de druk van steeds meer aanwezige religieuze groeperingen probeert te weerstaan. Een opvallende observatie voor elke westerling: er zijn meer gesluierde vrouwen te zien in Brussel, Parijs en Berlijn dan in Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan. In bars in Bakoe vloeit het bier en de lokale wijnen rijkelijk, terwijl de zomerse temperaturen veel Azeri’s aanmoedigen om zich zeer losjes te kleden. Alleen de weinige moskeeën in de hoofdstad, die opmerkelijk goed onderhouden zijn, herinneren eraan dat het land overwegend Islamitisch is.

Sheki, de antieke stad

Sheki is één van de oudste steden van Azerbeidzjan. Deze voormalige stopplaats op de zijderoute ligt 325 km van Baku en kan terugblikken op een glorieus verleden en een eeuwenoude ambachtelijke nijverheid.

Hier worden met de hand tapijten geknoopt die over de hele wereld verkocht worden en je vindt hier het weelderige paleis van Sheki Khan, dat in de 18e eeuw werd gebouwd en nu op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat. Het duurde 10 jaar om het zomerverblijf te bouwen van Hadji Chalabi Khan, de stichter van het vorstendom Sheki: twee jaar voor de ruwbouw en acht voor de luxueuze afwerking! De gevel is gedecoreerd met veelkleurige geometrische motieven en heeft twee ingangen. De ene was gereserveerd voor de hoogwaardigheidsbekleder, de andere voor zijn genodigden. Elke ingang heeft een balkon en de gewelven zijn volledig bekleed met spiegels. Binnen kan je niet anders dan vol bewondering staan voor de kleurrijke glas-in-loodramen en de duizend-en-een fresco’s die de muren sieren.

Voor een duik in de lokale ambachten kan je naar het museum voor toegepaste kunst van de stad, waar veel handgemaakte voorwerpen worden tentoongesteld. Je kan ook naar de Khan Moskee, die in de 18e eeuw gebouwd werd met keien en bakstenen.

Vuurland

In het Perzisch betekent Azer ‘heilig vuur’. Azerbeidzjan kan dus vertaald worden als ‘het land van het heilige vuur’. Het is geen toeval dat het ‘Zoroastrisme’, de religie die het vuur eert, in dit land is ontstaan voordat het werd verdreven door de Islam. De reden is simpel: dit gebied van iets meer dan 85.000 m² is bezaaid met ontelbare olie- en gasvoorraden, zo veel zelfs dat je in bepaalde delen van het land plekken kan vinden waar vlammen uit de grond schieten, ongeacht het seizoen. Dat is onder andere het geval bij Yanar Dag, een heuvel op het schiereiland Abşeron, waar het hele jaar door een eeuwigdurend vuur te bewonderen is. Een geweldige ervaring, die nog indrukwekkender is wanneer de avond valt!

In het Perzisch betekent Azer ‘heilig vuur’. Azerbeidzjan kan dus vertaald worden als ‘het land van het heilige vuur’. Het is geen toeval dat het ‘Zoroastrisme’, de religie die het vuur eert, in dit land is ontstaan voordat het werd verdreven door de Islam. De reden is simpel: dit gebied van iets meer dan 85.000 m² is bezaaid met ontelbare olie- en gasvoorraden, zo veel zelfs dat je in bepaalde delen van het land plekken kan vinden waar vlammen uit de grond schieten, ongeacht het seizoen. Dat is onder andere het geval bij Yanar Dag, een heuvel op het schiereiland Abşeron, waar het hele jaar door een eeuwigdurend vuur te bewonderen is. Een geweldige ervaring, die nog indrukwekkender is wanneer de avond valt!

Het culturele Bakoe

Achter de uitstraling van het Monaco van de Kaukasus, met zijn blitse auto’s en etalages die niet moeten onderdoen voor de Champs-Élysées, maakt Bakoe er een erezaak van om de rijke cultuur van het land te vieren en te promoten. Zoals veel van de voormalige socialistische republieken heeft Azerbeidzjan na de onafhankelijkheid van de USSR zijn sombere verleden de rug toegekeerd. Dat wordt weerspiegeld in zijn architectuur, die een middel is om het land dichter bij Europa te brengen, met een modern imago. Van de Flame Towers, die in 2012 werden ingehuldigd, tot de Baku Crystal Hall, waar datzelfde jaar het Eurovisie songfestival plaatsvond: het kapitaal dat de recente ontdekkingen van olie- en gasvoorraden opleverde, vertaalt zich in monumenten en gebouwen die een lust zijn voor het oog.

Eén van deze opmerkelijke gebouwen is het Heydar Aliyev Centre, één van de meest karakteristieke bouwwerken, ontworpen door de Brits-Iraakse architecte Zaha Hadid. Het is een cultureel centrum, museum, bibliotheek en auditorium en biedt onderdak aan alles wat met de lokale cultuur te maken heeft. Traditionele muziekinstrumenten worden afgewisseld met kunstwerken, traditionele kleding en een aantal limousines van wijlen president Heydar Aliyev, waaronder een zeldzame en indrukwekkende ZIL 41047. Een paar uur doorbrengen en genieten van een glas granaatappelwijn aan het einde van je bezoek is de beste manier om je onder te dompelen in de lokale cultuur.

Robin CUVILLIER

Een ander cultureel hoogtepunt dat je niet mag missen in Bakoe is het Nationale Tapijtmuseum. Het werd opgericht in 1967 en is uniek in zijn genre. Het was vroeger gevestigd in de Djuma moskee, maar werd in 2008 verplaatst naar een gebouw met originele lijnen die doen denken aan een reusachtig tapijt dat gedeeltelijk is opgerold. Je ontdekt er ook de productiemethoden en andere aspecten van dit ambacht, dat nauw verbonden is met de Azerbeidzjaanse cultuur, waar al sinds de oudheid wordt geweven.

Het coole Baku

De versterkte oude stad Baku, die is gebouwd op een plek die al sinds mensenheugenis wordt bewoond, belichaamt een uitzonderlijke culturele continuïteit, met sporen van Zoroastrische, Sassanidische, Arabische, Perzische, Shirvani, Ottomaanse en Russische invloeden. Een groot deel van de 12e-eeuwse stadsmuren is bewaard gebleven, net als een reeks indrukwekkende gebouwen zoals de Maagdentoren, waarvan de oorspronkelijke funderingen dateren uit de 7e eeuw voor Christus, en het Shirvanshah-paleis, een meesterwerk van de Azerbeidzjaanse architectuur dat gebouwd werd in de 15e eeuw en beschouwd wordt als de ‘Akropolis van Bakoe’. Deze zeer goed bewaard gebleven plek bevat de moskee van het paleis met minaret en koepel, een sanctuarium, baden en een museum dat de geschiedenis van de plek accuraat weergeeft.

Het oude stadsgedeelte van Bakoe, dat gebouwd is op een heuvel, nodigt uit om verloren te lopen in de smalle straatjes en te genieten van het ononderbroken uitzicht over de modernere wijken en de nabijgelegen zee. En terwijl je overdag door de charmante straatjes slentert, heerst er ‘s avonds een heel andere sfeer, met talloze kleine restaurants en levendige bars.

Lokale gastronomie

Azerbeidzjan kan prat gaan op een zeer lange traditie van wijnbouw. Archeologische opgravingen hebben kruiken met wijn blootgelegd die dateren uit het tweede millennium voor Christus. Deze traditie is vrijwel ononderbroken voortgezet in het land, ondanks het aanvankelijke Islamitische verbod in de Middeleeuwen en de campagnes om wijnstokken uit te roeien tijdens de Sovjet-periode. Vandaag de dag produceert Azerbeidzjan nog steeds wijn, die fruitig en soms lichtzoet van smaak is.

Op het menu speelt vlees een belangrijke rol, vooral schapenvlees, dat wordt geprezen om zijn sterke smaak. Het wordt bereid op de barbecue, waarbij kebab het basisgerecht van een lokale maaltijd is. Het gegrilde schapenvlees wordt meestal geserveerd met een verscheidenheid aan groenten en aromatische kruiden, die je uit een boeket haalt dat midden op tafel staat. Eén van de populairste gerechten is ‘shah pilav’, een bereiding van rijst, lamsvlees, gedroogde abrikozen, walnoten en rozijnen, gebakken in een knapperig deeg dat aan tafel wordt aangesneden. Een bijzonder gemoedelijke ervaring.

Gegarandeerd er helemaal tussenuit

Azerbeidzjan, waar je geen massatoerisme vindt, is gezegend met een uitzonderlijke geschiedenis, erfgoed en gastronomie, en heeft (vooral dan zijn hoofdstad) alles om te bekoren. Of je nu kiest voor een weekendje Bakoe of voor een meerdaags bezoek aan het binnenland, je kan niet anders dan vallen voor de charmes van dit land van duizend en één culturen. Een exotische smeltkroes die in de smaak valt van westerlingen die op zoek zijn naar nieuwe ervaringen en authenticiteit, vooral omdat het land met het vliegtuig gemakkelijk te bereiken is via Istanbul. Hou er wel rekening mee dat je bij de ambassade van Azerbeidzjan een visum moet aanvragen dat geldig is voor de hele duur van je verblijf.