Apulië: in het hart van de ‘Borghi’ en Italiaanse smaken

Op naar Italië, wat een plezier! Hoe vaak je er ook naartoe trekt, het land zal nooit vervelen. Er valt zoveel te ontdekken… In de herfst is de natuur prachtig gekleurd en ook de zon is er aanwezig, al is een vestje geen overbodige luxe. Ik kan me deze regio gemakkelijk in de lente voorstellen en waarom ook niet in de zomer, gezellig met de hele familie. Kom, volg mij.

Vanuit Charleroi is het 2 uur vliegen naar Napels en na een transfer van 1,5 uur, kom ik aan in Bovino in het noorden van Apulië. Bij aankomst in dit kleine dorpje begrijp ik onmiddellijk wat het label ‘Borghi’, dat zowat overal in Italië terug te vinden is, betekent.

De Italiaanse Borghi, wat zijn dat eigenlijk?

260 Borghi van het noorden tot het zuiden sinds 2006

Een Borgho is een al dan niet versterkt burchtstadje dat uit de Renaissance of de middeleeuwen stamt, dat ver van de toeristische paden ligt en waar een kasteel of paleis gelegen is. De burcht werd of wordt nog steeds bewoond door adellijke Italiaanse families. De Borghi staan voor cultuur, architectuur en Italiaanse kunst. In de Borghi maak je kennis met culinaire tradities en de wijnbouw, de typische schatten van de streek.

Bovino

Een Borgho waarvan de geschiedenis start in 323 n.C.

Op 35 km van Foggia, een stad gelegen in het noorden van Apulië, ligt Bovino. Het heuvelachtige landschap kondigt een rurale regio aan met weides vol tarwe, olijfbomen en wijngaarden die de kant van de weg kleuren.
Ik kom aan in de oude stad. Er is geen twijfel mogelijk: hier ben ik in het echte Italië met haar fiere en warme inwoners. Ik kan er ten volle van genieten, want aan het einde van deze namiddag in november, zijn er geen toeristen.

Een beetje geschiedenis

De kleine stad Bovino is gelegen op 3 heuvels. Ze kent een tumultueuze geschiedenis: ze wordt maar liefst 4 keer vernietigd en weer opgebouwd. Onder leiding van de Byzantijnen worden de wallen opgebouwd en bloeit de stad opnieuw op. Pas na de 4de reconstructie wordt het huidige Normandische ‘Castel Ducale’ gebouwd in opdracht van Dragone de Hauteville. Dragone is de kleinzoon van een Normandische prins uit Cotentin die als huurling naar Italië is afgezakt om er Sicilië te heroveren uit de handen van de moslims. Verschillende adellijke families volgen mekaar op in Bovino, waardoor deze Borgho een van de mooiste historische centra van Italië heeft.

De co-kathedraal van Bovino: een kerk in een kathedraal

Hoe dichter je bij het historische centrum komt, hoe smaller de weggetjes worden. De architectuur bestaat, zoals typisch is voor deze afgelegen dorpen, uit lokale stenen. Ze worden omgeven door uitgestrekte landbouwgebieden, een beetje zoals in de oude Franse steden die we zo graag zien. Na enkele honderden meters, kom ik aan op het hoofdplein. Daar rijst de statige co-kathedraal op. Ga hier zeker eens naar binnen. Je zal snel merken dat de kapel eigenlijk een kerk op zich is. De kerk werd vlak naast de kathedraal gebouwd en nadien in het hoofdgebouw geïntegreerd om een geheel te vormen. Je vindt er de relieken van de Heilige Marc, de patroonheilige van Bovino.

La Cantina, een restaurant dat je zeker niet mag missen

Honger gekregen van je bezoek aan Bovino? Het is bijna 14.30 uur, tijd om ‘La Cantina’, een piepklein restaurantje te ontdekken. Deze herberg telt 5 tafels en heeft plaats voor een twintigtal gasten. De chef zorgt voor een lokale sfeer.
Met plezier ontdek ik een smaakvolle en erg typische keuken. We beginnen met een antipasti: gefrituurd pizzadeeg met een assortiment Italiaanse kazen en charcuterie. Heerlijk!
Daarna laat de chef mij kennismaken met een erg lokale keuken: witte bonen en kastanjes, salade van appelsien en venkel, pasta, vlees uit de regio en olijven. Natuurlijk kan ook verse mozzarella niet ontbreken. Eindigen doen we in schoonheid met kruimeldeeg gevuld met een flan op basis van ricotta: een heerlijke ontdekking! Uiteraard wordt het geheel vergezeld van een uitstekende lokale wijn.

Het hertogelijk kasteel van Bovino

De meest indrukwekkende plaats in Bovino is het ‘Castel Ducale’. Het kasteel werd gebouwd op een oude Romeinse rots in 1043 door Dragone, graaf van Apulië, en wordt gekenmerkt door de wallen die niet enkel bescherming bieden tegen externe invasies, maar ook tegen invallen door de dorpsbewoners: de adel had in die tijd ook schrik van burgerlijke opstanden. Na het kasteel uitvoerig bewonderd te hebben, ga ik naar het museum ‘Museo Diocesano’, waar heel wat schilderijen, culturele objecten uit die tijd en enkele relieken ondergebracht zijn.
Ongewoon en onvergetelijk: wie eens als een echte kasteelheer wil ontwaken, kan een overnachting boeken in het kasteel. Er zijn verschillende kamers beschikbaar. Het bezoek aan het museum is in de prijs van je verblijf inbegrepen

60 miljoen olijfbomen rond Bovino

Aan het einde van mijn bezoek vertelt mijn gids mij dat er meer dan 60.000.000 olijfbomen rond Bovino geplant zijn. De olijven worden geplukt als aperitief, maar ook voor de productie van lokale olijfolie. Dat is niet alles. Er wordt ook harde tarwe geoogst om pasta van te maken. In de boomgaarden worden druiven geteeld die voornamelijk gebruikt worden aan tafel en in mindere mate voor de wijnproductie.
Ook het museum ‘Museo Civico Carlo Gaetano Nicastro’ verdient een bezoekje. In het museum vind je archeologische ontdekkingen uit de regio van de neolitische periode tot de middeleeuwen.

Gastronomische hoofdstad van de Montis Dauni

Slow Food-toerisme en verrassende ontmoeting

Orsara, gelegen op 30 km van Foggia aan de voet van de San Marco-berg en omgeven door bergen, is hét dorp van het Slow Food-toerisme. Bij aankomst in dit kleine dorp zal de imposante Sant’Angelo abdij je onmiddellijk opvallen. De abdij is opgebouwd in Byzantijnse stijl en herbergt de Maria-Boodchapkerk en de grot van San Michel die werd uitgehouwen in de rots. Ontdek Orsara tijdens wandelingen in de smalle straatjes waar je elegante huizen en kleine pleinen kan bewonderen.

Ontmoeting met Peppe Zullo, een bijzondere man

Ik kom ’s morgensvroeg aan in Orsara en ga onmiddellijk naar het domein van de chef Peppe Zullo. Hij zal me introduceren in de wereld van de Italiaanse Slow Food.
Eerst even een korte voorstelling van dit levendige personage met een buitengewoon lot. Als jongeman werkte hij met zijn ouders in de familiale wijngaard, maar diep in hem groeide een zakenman. Daarom is hij gedurende enkele jaren naar de Verenigde Staten getrokken.
Na enkele jaren daar in de horeca gewerkt te hebben, miste hij de essentie, de eenvoud. Hij kwam terug naar zijn geboorteland en lanceerde er zijn familiebedrijf.
Hij verkreeg er verschillende domeinen, zoals een kaasmakerij, Villa Jamele en verschillende wijngaarden. Hij creëerde er ook zijn eigen wijnassortiment. Tegenwoordig geeft hij kookles aan studenten uit de hele wereld en ontvangt hij bezoekers voor een ongewone workshop…
Deze man zit vol ideeën en inspiratie. Zijn filosofie is gebaseerd op de herkomst van grondstoffen, de kwaliteit en boven alles de smaak. Volgens hem moet eten gelukzalig zijn. Zijn motto? “We zijn wat we eten”. Wat volgt is een reeks ontdekkingen.

Kaasmakerij ‘Orsara Cheese’

Ik word verwelkomd in zijn restaurant-bar waar ik geniet van een echte Italiaanse koffie. Na onze kennismaking ga ik met Peppe naar zijn kaasmakerij.
Ik word er opgewacht door iemand van zijn team die mij uitlegt hoe de bekende mozzarella wordt gemaakt. Ze snijdt een blok witte kaas die gedroogd werd in een groot bassin in kleine stukjes. Daarna voegt ze heel warm water toe en begint ze de smeltende kaas te mengen. Ze rekt de bereiding verschillende keren uit tot alles goed gemengd is en er een gladde blok overblijft die wat op klei lijkt. Daarna rekt ze de kaas uit tot lange slierten die ze omvormt tot kleine bollen mozzarella. Ze toont me hoe ze verschillende vormen maakt, van kleine bolletjes tot grote blokken en gevlochten kaas. Een plezier voor de ogen, maar ook zeker voor de smaakpapillen, want een degustatie laat niet op zich wachten.
In de fabriek worden 3 soorten kaas gemaakt: mozzarella, ricotta en een verse geitenkaas (in bolvorm).

Villa Jamele

Na het bezoek aan de kaasmakerij gaan we op weg naar Villa Jamele.
Toen Peppe terugkeerde naar Italië om zich in zijn regio te vestigen, lanceerde hij zijn eigen bedrijf. Hij wilde een unieke plaats creëeren in het midden van de natuur om gelijkgezinden met een passie voor etenskunst te verwelkomen. Daarbij wilde hij zijn eigen kennis delen door kooklessen aan te bieden aan chefs uit de hele wereld. Maar ook debutanten, zoals ik, zijn hier welkom.
Hij kocht dus deze architectenvilla en het domein ernaast. De villa werd gerenoveerd met oog voor haar herkomst en er werden 5 gastenkamers (capaciteit 10 personen) voorzien. Die kamers worden vandaag niet enkel bezet door zijn leerlingen, maar ook door bezoekers en toeristen die van een gastronomisch verblijf willen genieten of die deelnemen aan plaatselijke evenementen, zoals huwelijken, verjaardagen en familiebijeenkomsten.

Van de moestuin tot het bord

Daar loop ik dan met Peppe, een kistje gevuld met allerlei kruiden en groenten in de hand, op weg naar zijn restaurant. Ik help zijn team met het dresseren en voorbereiden van enkele gerechten. Op het menu: foccacia, verse pasta, antipasti, getomateerde ricottasaus, verrine met kastanjecrème met witte bonen en een plant die op een snijbiet lijkt, pancotto of pane coto. Dat laatste is een gerecht op basis van gebakken brood belegd met seizoensgroenten en aardappelen. De keuken van Apulië is ongetwijfeld de meest diverse en smaakvolste van Italië. Wijnliefhebbers blijven ook niet op hun honger zitten. Genoeg lekkere flessen in de kelder van het domein!

De grote wijnkelder van Peppe

Dichtbij het restaurant ligt de wijnkelder van Peppe. Ik sta perplex wanneer ik een plaats ontdek die volledig is uitgedacht in functie van de bezoekers en de genodigden van het domein. De kelders zijn gewoonweg prachtig, met in elk deel een afzonderlijk thema en aangepaste decoratie. Luxe en eenvoud leven hier samen in harmonie. Absoluut een degustatie waard!

De beste pizzeria ter wereld ligt in Orsara Di Puglia

Al 5 generaties een traditie van vader op zoon

Aan het einde van de dag begeef ik mij naar het centrum van Orsara Di Puglia om er een ongewone plaats te ontdekken: een ouderwetse bakkerij. Ze bestaat al sinds 1526 en is ondertussen al sinds 5 generaties in het bezit van dezelfde familie. Angelo Di Baccari is de bakker van het dorp. Hij bakt zijn brood nog op ouderwetse wijze in een oude bakoven die op hooi verwarmd wordt. Het brood is krokant en zacht. De sfeer is uniek. Ik kom steeds weer in aanraking met het verleden dat zo aanwezig is op deze plaats vol tradities en geschiedenis.
Naast de bakkerij bevindt zich de kleine pizzeria van Angelo. Ja hoor, Angelo is niet enkel bakker, maar ook pizzaiolo. Ik heb al heel wat pizza’s gegeten in mijn leven, maar deze… Deze verdient toch zeker een plaatsje in de top 10 van beste pizza’s ter wereld. Als je in de buurt bent, aarzel dan zeker niet om hier een tussenstop te maken en te genieten van een heerlijke degustatie.

Troia, een majesteit in Apulië

Op 21 km van Bovina vinden we Troia, een kleine stad gelegen op een heuvel en biedt een prachtig panoramisch zicht over de vallei.

Vroeger werd de stad lange tijd geregeerd door de religieuzen onder het bewind van de Normandiërs. Zij hebben hier een prachtige kathedraal gebouwd in de Romaanse stijl van Apulië, de kathedraal Santa Maria Assunta. Die wordt beschouwd als een van de mooiste van Apulië. Wat bijzonder is aan deze kathedraal, is dat de stenen rozet maar elf stralen heeft en zo de apostelen zonder Judas voorstelt. Vergeet niet de imposante bronzen deur, bestaande uit 28 bas-reliëf panelen, en de verschillende sculpturen in de façade te bewonderen.

Het is 11 uur, tijd voor een Italiaanse espresso. Tegenover de kathedraal zie ik een kleine patisseriezaak op die ook lekkere koffie serveert. Open de deur, zet je neer en proef van huisgemaakte koekjes en gebak.

Een wijnkelder in het midden van de stad

Daarna ga ik naar het historische centrum van Troia om er een onbekende druivensoort te ontdekken die exclusief terug te vinden is in Apulië: Nero Di Troia. De kelder waarin ik me bevind dateert van 1400. De tijd is blijven stilstaan. Ik proef er ook enkele wijnen en streekproducten van Giannelli, zoals salami, kaas, hesp en een tapenade van zwarte en groene olijven. Subliem.

Lucera

Op 18 km van Foggia ligt een oude burcht die uitpuilt van kunstschatten en die heel wat belangrijke historische gebeurtenissen heeft gekend.

De verstevigde stad had 5 poorten. Vandaag blijft er daar nog maar een van over, de Porta Troia. Wat zeker niet mag ontbreken tijdens je bezoek aan Lucera:

– De kathedraal dell’Assunta, beschermheilige van de stad en het Palazzo Valletta op de piazza Duomo
– Het Romeinse amfitheater met een capaciteit van 18 000 plaatsen dat gebouwd werd door Augustus
– Het gemeentelijk museum Fiorelli waar je een collectie Romeinse, Byzantijnse en middeleeuwse
munten kan bewonderen
– Het kasteel dat de stad domineert

Ristorante Il Cortiletto

Na je bezoek aan de stad heb je ongetwijfeld honger gekregen. Ristorante Il Cortiletto is een adresje dat je zeker niet mag missen. Je ontdekt er een keuken die recht uit het hart komt, die de traditie van Apulië op je bord brengt, gestuurd door de passie van de chef.

Il Borgho de Pietramontecorvino

We komen aan op mijn laatste bestemming van mijn vierdaagse uitstap naar Apulië. We stoppen in het prachtige Borgho de Pietramontecorvino, gelegen aan de voet van de Monti Dani op ongeveer 20 km van Lucera.

Dit dorp wordt beschouwd als een van de mooiste van Italië. Kenmerkend zijn de huizen die in de rots zijn uitgehouwen. De smalle straatjes vormen een labyrint dat overschaduwd wordt door het imposante Palazzo Ducale in de wijk Terra Vecchia. Het zal je verbazen dat je een kerk vindt in het kasteel in plaats van een kapel. In het museum kom ik een maquette tegen van het oorspronkelijke gebouw. Daar merk ik op dat het kasteel zijn eigen verticale tuin had.
Daarna ga ik naar de Normandische toren of de Torra Normana. Verwonderd sta ik voor de oude, nog intacte trap uit hout. Vanop de toren heb je een adembenemend zicht op het dorp en de vallei.
Tijdens een wandeling door de straatjes stap ik binnen in een huisje dat in de rotsen werd uitgehouwen en dat tegenwoordig dienst doet als museum. Ik maak er kennis met het leven van de inwoners vroeger. Interessant!

Middeleeuwse avond, sfeer verzekerd

Ik sluit mijn dag af met een middeleeuwse avond in een van de oude, gerenoveerde loodsen van het Palazzo Ducale. Voor de gelegenheid ben ik gekleed zoals vroeger en ik verorber er een heerlijke gastronomische maaltijd vergezeld van traditionele gezangen en dansen. Als je, net als ik, zin hebt om je bezoek met een folkloristische toets af te sluiten, neem dan contact op met de officiële organisatoren van de ‘Borghi più Belli d’Italia’ voor een aanbod op maat.

Ontspannen op de stranden

Heb je genoten van mijn route? Twijfel niet langer! Apulië is je volgende bestemming!

Weet trouwens dat heel wat stranden en kreken je verblijf nog beter kunnen maken. Na een uurtje rijden door het Parc National Del Gargano bereik je de kust waar je je kan ontspannen op de stranden van Vieste, Peschici ouf Mattinata.
Deze regio is heel toeristisch geworden, maar hoe kan je Peschici, met het beste water om in rond te spetteren, Vieste met zijn historische centrum en middeleeuwse straatjes, en Mattinata met haar gouden stranden, kristalheldere water en krijtrotsen, nu links laten liggen?!
Geen betere plaats om uit te rusten van 4 dagen roadtrippen dan het strand.