Mallorca en Menorca, terug naar de natuur

1. Serra de Tramuntana, Mallorca

In de barranco (ravijn) van Biniaraix, ten noordwesten van Mallorca, zijn de terrassen van olijfbomen uitgehouwen aan de voet van de kalkstenen kliffen, en werden zo hectaren land als het ware van de berg gescheurd. Verharde paden omzoomd met stenen muren zijn een titanenwerk van de oude Mallorcanen en klimmen doorheen de kloof naar de portxo, rudimentaire boerenschuren. In de lucht vliegen meeuwen dicht bij de rotsen, soms vergezeld van de “monniksgieren” van Mallorca, het enige eiland ter wereld waar er nog enkele over zijn.

Is Mallorca een heiligdom van deze onbekende natuur? De bestemming weerspiegelt dit beeld niet echt, want ze is beïnvloed door decennia van massatoerisme, charters, clubhotels en stranden die werden ingenomen door de Europese klanten. Dit lijkt een beetje op het drama van het eiland. Vergeet echter niet dat de noordkust, van Sa Dragonera tot Kaap Formentor, wordt begrensd door de Serra de Tramuntana, een berg van 100 km lang en 15 km breed, met een top van 1.536 m bij Puig Major. Dit is een enorme speeltuin om te wandelen en te trekken. Het perfect gemarkeerde pad van de barranco van Biniaraix getuigt hiervan.

Boven de terrassen van olijfbomen en de kleine riviertjes met piedras pasadoras (stenen cilinders geplaatst in de bedding om te kunnen oversteken), leidt het naar een vallei op grote hoogte waar schapen en zelfs halfwilde paarden vrij grazen, want er zijn geen wolven of andere roofdieren in Mallorca. In het midden van asphodeles en euphorbia is er aan de linkerkant een paadje vanaf de Col de l’Ofre naar een plateau met een prachtig uitzicht op het stuwmeer van Cúber en de hele kust, Biniaraix, Soller en de Puig Mayor. De Serra de Tramuntana is inderdaad het best bewaarde geheim van Mallorca.

2. Soller, de Vallei van sinaasappels en Sa Calobra, Mallorca

Eveneens in het noordoosten van Mallorca behielden Soller en zijn vallei een sterke identiteit. Naast olijfbomen is dit het paradijs van de canoneta, een verscheidenheid aan zeer sappige en zoete kleine sinaasappels. De percelen strekken zich uit op de hellingen op lage hoogte, rond de dorpen en gehuchten. Vroeger werden deze vruchten vanuit de haven van Soller geëxporteerd naar Sète, Marseille en Toulon.

Deze handel leidde ertoe dat veel Mallorcanen naar Frankrijk emigreerden. Als je in de zomer veel Frans hoort spreken in de straten van Soller, zijn dat niet alleen toeristen, maar ook vaak afstammelingen van de eilandbewoners die in Frankrijk wonen en hun vakantie komen doorbrengen in hun land van herkomst. Velen hebben er namelijk een huis behouden.

Zeker, Soller en zijn omgeving zijn erg toeristisch. Dat komt door de aanleg van een tunnel onder de Serra de Tramuntana enkele jaren geleden. Die heeft de toegang tot het grondgebied veel gemakkelijker gemaakt vanaf Palma de Mallorca, dat voorheen enkel bereikbaar was via een moeilijke pas. Bovendien is er de trein. Een oude trein met houten wagons verbindt de Mallorcaanse hoofdstad met Soller voor een geweldige “reis terug in de tijd”. Vanuit Soller volgt op de trein een tram, ook gemaakt van hout, die naar de haven loopt. Charmant!

Het is ook vanuit deze haven dat we het wilde karakter van het noordwesten van Mallorca ontdekken. De boottocht tijdens een excursie van een halve dag toont de grootsheid van de ruwe bruine kliffen van de Serra de Tramuntana. Omzoomd door oude wachttorens, duiken ze in het diepe blauw van de Middellandse Zee. Aangekomen in de microhaven van Sa Calobra stappen de passagiers uit om van het landschap te genieten. Velen blijven gewoon op het strand, dat bereikbaar is via een dubbele tunnel in de rotsen. De actievelingen beginnen echter aan de beklimming van de prachtige kloof van de Torrent del Pareis. Na één tot twee kammen zie je er niemand meer. Hier ontdek je het ongerepte Mallorca…

3. Rotsen en witte dorpen, Menorca

Na een vlucht van amper twintig minuten vanaf Palma de Mallorca bereik je Menorca. Je komt er in een totaal andere omgeving terecht! Het eiland is net zo vlak (of bijna) als zijn buur bergachtig is. Door de vreselijke tramuntana, een noordenwind die hier het hele jaar door heerst, is het erg agrarisch gebleven en wordt het omheind door meer dan … 11.000 km stenen muren. Dit eiland is wilder en natter dan Mallorca, en zal liefhebbers van rustieke authenticiteit aanspreken.

Overal bieden kaasboerderijen de uitstekende Mahón Menorca aan, een grote vierkante tomme die consumeerbaar is vanaf twee maanden en tot twee jaar na rijping op grenen planken. Het platteland heeft ook enkele oude dorsgebieden voor tarwe en vele kuddes koeien. De herkauwers zijn ingesloten in tancas (percelen) omgeven door lage muren en mooie omheiningen gemaakt van wild olijfhout. Op vlak van toerisme is het eiland vooral gericht op de kwalitatieve internationale klantenkring, die logeert in de premium agroturismo’s die perfect uitgerust zijn.

In Menorca vind je de typische dorpen met witgekalkte huizen, wat een vleugje Andalusië brengt in de Golf van de Leeuw. Sommige hebben ook boegvensters, als herinnering aan de Engelse aanwezigheid op het eiland. Dit is het geval in Ferreries, Es Mitjor, Alaior. In dit laatste dorp, dat sinds 2021 gastheer is van de LÔAC, bevindt zich een museum voor hedendaagse kunst en het voormalige klooster van San Diego (17e eeuw) dat volledig gerenoveerd werd. Het zal binnenkort een museum huisvesten gewijd aan etnologie, gastronomie en …  schoenambachten. Sinds de 19e eeuw is deze activiteit inderdaad een van de specialiteiten van het eiland en verschillende fabrieken, zoals Pons Quintana (in Alaior), bestendigen de traditie van hoge kwaliteit.

4. Cami de Cavalls en talayotische overblijfselen

Dan zijn er nog twee andere typische aspecten van Menorca te ontdekken. De eerste is de Cami de Cavalls. Dit “Ruiterpad” dat in de middeleeuwen werd getrokken om de Menorcaanse kusten te bewaken, is opnieuw aangelegd voor wandelaars. In 8 tot 10 dagen kun je zo het eiland rondreizen.

In het noorden van Menorca onthult dit pad een wilde en maagdelijke kust, met enkel de aanwezigheid van enkele stenen boerderijgebouwen, verscholen in het landschap. In het zuiden leidt het pad naar een aantal prachtige zonnige stranden, zoals Cala en Turqueta, Binigaus of Son Saura.  Een gespecialiseerde dienstverlener staat hier in voor het vervoeren van de wandelaars en hun bagage naar hun accommodatie elke avond.

Maar de “grote attractie” van Menorca zijn de … talayotische overblijfselen. Op het eiland zijn er ongeveer 300 sites van deze beschaving, die hier aanwezig was vanaf het einde van het 2e millennium tot de 1e eeuw voor Christus. Deze dorpen bestaan uit ruwe stenen gebouwen en grote rotsblokken, imposante en wonderbaarlijke constructies van evenwicht, omdat ze zonder metselwerk zijn gemaakt. Deze overblijfselen worden belichaamd door de taula, T-vormige granieten hunebedden bestaande uit twee blokken die naar de hemel zijn opgetrokken, waarvan sommige als totems in het hart van deze protohistorische dorpen staan.

Wie Sardinië kent, zal een gelijkenis zien met de Nuraghe-overblijfselen, die aanwezig zijn in het noorden van het Italiaanse eiland. Deze laatste dateren zelfs van vóór die van Menorca. Liefhebbers van oude en mysterieuze culturen zullen worden verwend met deze sites. Te voet of met de fiets kunt u deze prehistorische meesterwerken bewonderen, in Talati de Dalt, Son Mercer de Baix, Torre d’En Galmes… Ze zijn het bewijs van de behoud van een sterke ziel op dit eiland dat nog steeds beschermd is tegen de toeristische tsunami.