Een dag, een plaats: Londen, 2 september 1666, toen de hel op aarde losbarstte…

Alle ingrediënten kwamen samen: houten huizen, een kronkelig en druk stadscentrum, evenals een uitzonderlijk droge zomer die het hout van de huizen zeer brandbaar maakte. Tel daarbij een absoluut incompetente burgemeester en je begrijpt al snel waarom de brand van 1666 zo verschrikkelijk was…

De vonk ontstond in een bakkerij. Toen de vlammen de bakkerij begonnen te verwoesten, voelden veel mensen aan dat de naburige huizen dringend gesloopt moesten worden, om effectieve brandgangen aan te leggen. Dit was destijds de meest efficiënte manier om branden in te dijken. Helaas waren de protesten talrijk.

Een incompetente burgemeester

Geconfronteerd met deze opstand probeerde de burgemeester, Samuel Pepys, de situatie op te lossen. Hij was meer gekozen vanwege zijn talenten als klokkenluider dan vanwege zijn intellectuele vermogens, en verklaarde dat “een vrouw de brand kan blussen door erop te plassen” (sic) en dat de eigenaars van de huizen onvindbaar waren. Zodoende was het dus onmogelijk om met de sloop van de betreffende huizen te beginnen. Het vuur, aangewakkerd door de wind, veranderde het stadscentrum al snel in een enorme vuurzee. St. Paul’s Cathedral werd in een mum van tijd in de as gelegd!

Rust…

Pas na vier dagen was het vuur eindelijk onder controle, dankzij de aanleg van brandgangen en het neervallen van de wind. Deze brand was onwaarschijnlijk verwoestend: het ging over meer dan 13.000 afgebrande huizen, 87 verwoeste kerken en vele openbare gebouwen in puin. De menselijke tol, die officieel beperkt bleef tot een tiental personen, lag zeker veel hoger, want wie heeft de verkoolde kadavers echt geteld?

Er was ook de vraag wie verantwoordelijk was: er ontstonden toen veel complottheorieën, die om de beurt de katholieken, de Fransen, de Nederlanders en zelfs een arme horlogemaker beschuldigden die net na het begin van de brand arriveerde en daarop werd geëxecuteerd! De echte verantwoordelijke, namelijk de bakker, kon zijn activiteiten hervatten zonder zich verder zorgen te maken!

Gevolgen

Het verwoeste centrum van Londen had kunnen schitteren en de “andere lichtstad” kunnen worden! Uiteindelijk werd echter besloten om de stad min of meer identiek te herbouwen: het was inderdaad noodzakelijk om dit dringend te doen omwille van de sociale en economische chaos van alle inwoners die letterlijk op straat stonden. Er werden wel enkele verbeteringen aangebracht, zoals bakstenen of stenen huizen, evenals verbrede straten en een snellere toegang tot de rivier. Een monument van 61 meter herdenkt vandaag nog steeds dit sociale drama…

Sommige historici beweren dat deze brand uiteindelijk gunstige effecten had: door ratten en vele onhygiënische gebouwen uit te roeien, zou de pest uit de straten van Londen zijn verdreven. Een omstreden standpunt, omdat ook bekend is dat de gebouwen aan de rand van de stad het meest onhygiënisch waren, en dat die net gespaard zijn gebleven van de vlammen…

Niet te missen in Londen