Cruiseschepen: hoe vervuilend zijn ze, en zijn zeilschepen een alternatief?

Cruises zijn populairder dan ooit, en het aantal passagiers is de afgelopen jaren stelselmatig toegenomen. De sectorfederatie Cruise Lines International Association (CLIA) verwacht voor 2024 een passagiersaantal van 30 miljoen verdeeld over 360 schepen, of 9,2% meer dan in 2019, het jaar voor de coronapanemie uitbarstte en de cijfers negatief beïnvloed werden. Cruises geven de economie ook een stevige financiële boost (ook al zijn bewoners van steden waar ze aanmeren niet altijd tevreden), maar het milieu heeft er minder baat bij.

Kwalijke impact

Volgens de milieuorganisatie Transport & Environment hebben cruiseschepen een disproportioneel grote impact op het klimaat, het milieu en de volksgezondheid, omwille van hun hoge uitstoot van CO₂ en andere schadelijke stoffen zoals zwavel- en stikstofoxides en fijnstof. De Europese cruisesector stoot volgens de organisatie bijvoorbeeld evenveel zwavel uit als een miljard auto’s zouden uitstoten, omdat ze gebruikmaken van brandstoffen met een zwavelgehalte dat veel hoger ligt. Dat moet het verbod op grote cruiseschepen in Venetië bewijzen, dat gezorgd heeft voor een daling van de luchtvervuiling met 80%.

Welke inspanningen worden er geleverd?

Maar net als de luchtvaartsector, die ook geen al te beste reputatie heeft op het vlak van uitstoot, levert de cruisewereld inspanningen om zijn impact op het milieu en het klimaat terug te dringen. Daarom wordt nu al ingezet op een aantal technologieën, waaronder SCR-catalysatoren en het gebruik van LNG of vloeibaar aardgas. Dat verbrandt veel properder en heeft daardoor een lagere uitstoot. 19 cruiseschepen wereldwijd gebruiken vandaag al LNG, wat 7% van de vloot en 13% van het passagiersaantal vertegenwoordigt. Op termijn kan LNG bovendien zonder aanpassingen vervangen worden door CO₂-neutraal bio-LNG (uit organisch afval) of synthetisch geproduceerd LNG met een netto-neutrale uitstoot. Lekkage van methaan, het hoofdbestanddeel van LNG en een schadelijk broeikasgas, zou volgens de sector ook beperkt worden tot 1%.

Netto uitstootvrij tegen 2050

Cruiseschepen produceren daarnaast hun eigen stroom via verbrandingsmotoren, maar zowat de helft van de wereldwijde vloot kan in de haven gebruikmaken van walstroom zodat de motoren stilgelegd kunnen worden na het aanmeren. En die inspanningen doet de sector niet zomaar, want er zijn een aantal regelgevende ingrepen. Zo zal de scheepvaartsector (waaronder ook cruiseschepen) uitstootrechten moeten kopen als onderdeel van het ETS (Emissions Trading System) van de Europese Unie, en ook rapporteren over de uitstoot. De International Martime Organisation (IMO) heeft ook een tijdlijn opgesteld, waarbij schepen tegen 2050 netto neutraal zijn wat de uitstoot van broeikasgassen betreft, met onder andere 5 tot 10% netto neutrale brandstoffen tegen 2030.

Zeilcruises als oplossing?

Maar wat met schepen die hernieuwbare energie gebruiken om zich te verplaatsen, zoals zeilboten? We waren recent te gast op de Star Clipper, een zeilcruiseschip van een Monegaskische rederij die drie van zulke schepen in dienst heeft. De Belgische kapitein kapitein van het schip, Dominique Rollin, bevestigt dat er dankzij de zeilen minder brandstof verbruikt wordt. “Uiteraard leveren wij inspanningen om onze uitstoot terug te dringen, in lijn met de IMO-regels. Dankzij onze manier van varen, met zeilen, starten we daarbij vanuit een gunstige positie omdat we voor onze aandrijving al een stuk minder brandstof verbruiken. We hebben motoren aan boord voor de aandrijving wanneer er te weinig wind is, maar we proberen zoveel mogelijk in te zetten op windkracht. Hoeveel we besparen? Dat valt moeilijk te zeggen, want dat hangt volledig af van hoeveel wind er staat en welke route we varen. Je kan het vergelijken met een hybride auto, die in bepaalde omstandigheden bijna niets verbruikt.”

Maar ook zeilcruises verbruiken brandstof om stroom op te wekken, en dus zal ook daar op termijn ingezet moeten worden op hernieuwbare alternatieven. Bovendien zijn er weinig zeilcruiseschepen, en zetten ze ook niet allemaal maximaal in op windkracht, zoals de Star Clippers dat doen. Anderzijds zijn zeilcruises wel compacter dan de drijvende dorpen die grote cruiseschepen vaak zijn, en dus hebben ze een kleinere impact in de steden waar ze aanmeren. Een bijkomende reden waarom deze alternatieve manier van cruisen een meer verantwoorde keuze zou kunnen zijn.